Yaşam alanlarındaki pireleri yok etmek hem zor hem de zahmetli bir iş olabilir. Diğer haşerelerinin aksine pireler köpekler, kediler ve hatta insanları bile ısırır. Isırıklar yoğun kaşıntıya ve tahrişe neden olur. Aşırı hassas hayvanların çoğu zaman veterinere gitmesi gerekir. Pire tenya ve bakteri enfeksiyonuyla da bulaşabilir. Bu haşereler çok hızlı şekilde çoğalırlar. Isıran yetişkinlik aşamasında ev hayvanlarında yaşarken evde veya bahçede yüzlerce ve hatta binlerce yumurta, larva ve küçük pire olabilir. Eğer pire olduğuna dair ilk işaretler göz ardı edilirse pire istilası kolaylıkla kontrolden çıkabilir.
Pire mücadelesinde öncelikle pirelerin ortadan kaldırılması için hayvanların tedavi edilmesi ve genellikle evin de pire ilaçlama uygulamaları ile pirelerden temizlenmesi gerekir. Başarı seviyesi tedavinin ve pire ilaçlamanın nasıl gerçekleştirileceğine bağlıdır. Bu makale sayesinde pire sorununuzu ortadan kaldırmaya ve gelecekte yaşayabileceğiniz pire istilası riskini en aza indirmeye yardımcı olacağız.
Pireler hem köpeklerde hem de kedilerde yaygın olarak görülen dış parazitlerdir. Yetişkinler kandan beslenen yırtıcılardır ve günde kendi vücut ağırlıklarının 15 katı kadar kan tüketir. İç veya dış ortamda görülen pirelerin hayvanlara sıçramasıyla evcil hayvanlara bulaşır. Pireler dikey olarak 20cm sıçrayabilir. Yetişkin pireler yürüyen bir köpeğe veya kediye ve hatta insanların ayakkabılarına ve pantolon paçalarına sıçrayabilirler.
Yetişkin pireler hayatlarının çoğunu köpek veya kedinin üstünde geçirir. Bu nedenle pirelerden hızlıca kurtulmak için evcil hayvanının tedavi edilmesi gerekmektedir. Pireler sıçradıkları andan itibaren beslenmeye başlarlar. Sindirilen kan, evcil hayvanın tüyleri arasında koyu renkli ve karabiber gibi atıklara ve dışkılara yol açar. Çiftleşme ve yumurta bırakma ise 24 saat içinde gerçekleşir. Tüm yumurtalar (günde 40-50 tane) tüylerin arasına bırakılır. Ancak yumurtalar kısa sürede halıya, yastıkların arasına veya evcil hayvanın vakit geçirdiği eşyaların üstüne düşer. Evde yapılan pire ilaçlama sırasında bu bölgelere de dikkat etmek gerekir.
Yumurtadan çıktıktan sonra kurt benzeri larvalar halının, yastıkların ve diğer korunaklı alanların içinde gizli kalır. Larvalar yetişkin pirelerin atıkları (kurumuş kan) ile beslenir ve evcil hayvanların en çok zaman geçirdiği yerlerde birikirler. Yetişkin pire olmadan önce larvalar, kalıntı parçalarıyla sarılı olan ipeksi bir kozayla sarılı pupaya dönüşürler. Pupa 1-4 hafta arasında kozada kalır. Ancak pirenin istila ettiği ev boşsa ya da diğer istenmeyen koşullar varsa daha uzun süre kozada kalabilirler. Koza aynı zamanda haşere ilaçlarına karşı dayanıklıdır. Bu nedenle pireler, evcil hayvanın ve evin temizlenmesinden sonra bile kalmaya devam edebilir.
Her zaman kutunun üzerinde yazan talimatları okuyun ve uygulayın. Evdeki pirelerin yok edilmesi için birçok farklı ürün bulunur. En etkili ürünlerde permetrin, imidakloprid veya dinotefuran gibi yetişkinlik aşamasında pireler için ölümcül olan bileşenler ve pire yumurtalarının ve larvalarının gelişmesini engelleyen “böceklerin büyümesini engelleyen” (metaopren, piriproksifen) maddeler yer alır. Evde uygulama yapmadan önce bu maddelerin “aktif bileşenler” arasında yer alıp almadığını görmek için ürün etiketine bakmak gerekir. Ev kullanımında genellikle sıvı yerine aeresol daha kullanışlıdır. Aerosol ile spreyleme uygulamasında halılar ve diğer yüzeyler daha hızlı kurur.
Uygulamanın titizlikle yapılması ve pirelerin gelişebileceği tüm alanlara uygulanması gerekir. Halılar, kilimler, mobilyaların altları, yatak altları ve evcil hayvanların uyuyabileceği yastıklar temizlenmeli ve işlemden geçirilmelidir. Yumurta, larva ve pire yoğunluğu olabilecek evcil hayvanların en çok zaman geçirdiği alanlara odaklanın. Örneğin eğer kedi sandalyede uyuyorsa veya yatağın altında saklanıyorsa, bu alanların da temizlenmesi ve ilaçlanması gerekir. Parke, mermer ve beton zeminlerde ilaç uygulamak gerekmekse de bu zeminleri süpürmek gerekir. İlaç kuruyana kadar insanların ve evcil hayvanların ilaçlanmış zeminlerden uzak durması gerekebilir. Halı türüne, havalandırmaya ve uygulama yöntemine göre birkaç saat sürebilir (aeresoller sıvılara göre daha hızlı kurur).
Her ilaçlamadan sonra pireler birkaç hafta daha görülebilir. Bunlar genellikle böcek ilacına temas etmemiş yeni yetişkinlerdir. Yeniden ilaç uygulamak yerine süpürmeye devam edin. Daha önce bahsettiğimiz gibi süpürmek böcek ilacına dayanıklı pire pupası/kozasının açılmasına yardımcı olarak yetişkinlerin ilaca daha hızlı maruz kalmasını sağlar. Eğer 4 haftadan sonra da yetişkin pire görülmeye devam edilirse ortamın ve/veya evcil hayvanın yeniden ilaçlanması gerekebilir. Profesyonel ilaçlama şirketlerinden pire ilaçlama hizmeti almak pirelerden daha hızlı, güvenli ve garantili şekilde kurtulmanızı sağlayabilir.
Pireler için önerilemeyen ilaçlama yöntemleri arasında “böcek bombası” olarak da bilinen böcek sis makinaları yer alır. Böcek ilaçlarının sis şeklinde uygulanması daha kolay olsa da pirelere veya diğer ev haşerelerine karşı nadiren etkilidir. Bunun nedeni bileşenlerin havaya yayılarak pirelerin geliştiği gizli alanlara ulaşmamasıdır. Etkililik olarak yetersiz olmalarının yanı sıra böcek ilacı sisleri ateşe maruz kalırsa tutuşabilir.
Pirelerle mücadele etmede geleneksel yaklaşım genellikle hem evcil hayvanın hem de evin pire için ilaçlanmasını ve temizlenmesini içerir. Evcil hayvanlarda pireyi ortadan kaldıran yenilikçi ürünler sayesinde, pire mücadelesi artık daha kolaylaşmıştır.
Kedi ve köpekleri tedavi eden ürünler oral ilaç ve sürülen solüsyonların yanı sıra sprey, tasma ve şampuan şeklinde sunulmaktadır. Evcil hayvanınız için doğru formülü ve dozu aldığınızdan emin olmak için ürünün etiketini okuyun. Bazı pire ürünleri kediler için uygun değilken bazıları ise yavru kediler ve yavru köpekler için uygun değildir. Bazı pire tedavilerinde kene ve kalp kurdu gibi iç parazitlerin de kontrol edilmesi gerekir. Evcil hayvanınız için en uygun tedavi konusunda veterinere danışmak faydalı olacaktır. Veterinerler aynı zamanda belirli bölgelerde iyi performans gösteren ürünleri de bilir. Eskiden işe yarayan ürünler, antibiyotiklere direnç geliştiren bakteriler gibi pirelerin pire ilaçlarına direnç geliştirmesi nedeniyle etkisiz hale gelebilir. Evcil hayvanları tedavi ederken evi veya bahçeyi pirelerden temizlemek için kullandığınız ürünleri kullanmayın.
Günümüzde en etkili pire ilaçları oral/çiğneme tabletleri veya damlatma sıvısı olarak bilinen harici uygulanan sıvılardır. Hayvanın ağırlığına göre farklı dozlar bulunur.
Harici Solüsyonlar (Damlatma Sıvıları) - Bu tedavi seçeneğinde evcil hayvanın sırtına veya omuzlarının arasında birkaç damla ilaç uygulamak gerekir. Hem köpeklerde hem de kedilerde kullanılan etkili damlatma sıvıları arasında Frontline®/Frontline Plus, Advantage® II, Revolution® ve Vectra® yer alır. Aylık olarak uygulanan bu ürünler yetişkin pireleri ve pire yumurtalarını kontrol altında tutar.
Oral/Çiğneme Tabletleri - Diğer popüler ve etkin pire ilaçları ise genellikle çiğneme tabletleri şekilde ağızdan verilir. Ürünler sistematik olarak çalışarak pireleri ve bazı durumlarda da keneleri öldürür. Bunlar arasında aylık olarak verilen Comfortis® ve Trifexis®, aylık olarak verilerin izoksazolinler Simparica™ ve NexGard® ve 3 ayda bir verilen Bravecto® yer alır. Çiğnenebilir formda olan Bravecto, NexGard ve Simparica sadece köpeklere uygundur. Bravecto® hem kediler hem de köpekler için harici uygulama solüsyonu olarak da satılır.
Bu ürünlerin etkili olmasının nedeni, pireleri hayvana geçtikten sonra 24 saat gibi kısa sürede öldürmesidir. Dahası bir sonraki doz uygulanana kadar yüksek etkinlik seviyesini korur. Bunun sonucu olarak da yetişkin pireler ev ortamında üreyemez ve yumurta bırakamaz. Ürünler pireleri hızlı bir şekilde öldürdüğü için evcil hayvanlar kaşınma, tahriş ve pire alerjisi kaynaklı dermatit gibi sorunları daha az yaşar.
Tüm evcil hayvanlar tedavi edildiğinde ev ortamında ortaya çıkan ve evcil hayvanlara sıçrayan pireler öldürülür. Pirelerin tamamen ortadan kaldırması birkaç pire ilacıyla birkaç hafta sürse de ortamın temizlenmesi popülasyona göre 3 ila 4 haftayı bulabilmektedir.
• Yerde, yatağın altında ve dolaplardaki tüm oyuncak, kıyafet ve eşyaları toplamalıdır. Tüm alanların temizlik için erişilebilir olması adına bu adım önemlidir.
• Evcil hayvan maması ve su kaplarını kaldırın, akvaryumların üstünü örtün ve havalandırma cihazlarının fişini çekin.
• Evcil hayvanın yatağını yıkayın.
• Süpürme evdeki yumurta, larva ve pupaların bir çoğunu yok eder. Süpürme pirelerin böcek ilacına dirençli kozalarından daha erken çıkmasını tetikleyerek pirelerin ilaca maruz kalmasını arttırır. Halıları kaldırarak süpürmek, böcek ilacının pirelerin yaşadığı halı ipliklerinin arasında girmesine izin verir. Özellikle evcil hayvanların dinlendiği ve uyuduğu yerleri süpürün. Odanın köşelerin, mobilyaların, yatakların ve halıların altını süpürmeyi unutmayın. Süpürme işleminden sonra süpürgenin toz torbasının ağzını kapatıp atın.
Gelecekteki Pire İstilalarını Önleme - Evcil hayvanlar kulübe, köpek berberi veya bahçede pire kapma riskiyle karşı karşıyadır. Sıçan, ve diğer vahşi yaşam hayvanları bu dış ortamlara pire “yumurtası” bırakabilir. Gelecek pire istilalarından kaçınmanın en iyi yolu, evcil hayvanlara yukarıda anlatılan önleyici tedavileri uygulamaktadır. Tedavinin mevsimsel (yaz ve sonbahar) veya yıllık olması bölgeye göre değişir. Böylelikle evcil hayvanın kapabileceği tüm pireler yumurta bırakmadan öldürülür ve pire istilası sorunu ortadan kalkar.
Evdeki pireleri ortadan kaldırmak için evcil hayvanı tedavi ettirmeye ek olarak ev de pire için ilaçlama yapılmalıdır. Bu özellikle evcil hayvanların ve insanların ısırık kaynaklı tahriş yaşadığı durumlarda geçerlidir.
Pire sorunlarının çoğu evcil hayvanı tedavi ettirip evi ilaçladıktan sonra ortadan kaldırılabilir. Ancak evcil hayvanları dış ortamda çok fazla zaman geçiriyorsa bahçeyi ilaçlamak da gerekebilir. Bahçenin (veya diğer alanların) pire istilasına uğrayıp uğramadığını anlamak için dize kadar spor çorabını çekip yürümek gerekir. Yetişkin pireler varsa çorabın üstüne yapışacaklardır.
İç mekan ilaçlamasına benzer şekilde dış mekan ilaçlaması da köpek kulübesi, çitler, veranda ve temelin yakınlarında yerler gibi ev hayvanlarının dinlendiği, uyuduğu ve koştuğu alanlara odaklanmalıdır. Tüm bahçeyi veya tamamen güneşe maruz kalan alanları tamamen ilaçlamak nadiren geçerlidir. Bu alanlarda pireler çok fazla ortaya çıkmaz. Piriproksifen gibi böceklerin büyümesini kontrol altında tutan bir bileşeni içeren böcek ilaçları birkaç ay boyunca pire yumurtalarının ve larvalarının gelişmesini önleyebilir. Suda seyreltilen böcek ilacı hortum ucu veya pompalı spreyle uygulanabilir. Bu gibi ilaçlama uygulamaları aynı zamanda köpek evleri ve hayvan barınaklarında da pireyi engelleyebilir.
